| Polish | English | Wyjaśnienie | Chinese |
|---|---|---|---|
| akcja | (cave) trip | ||
| asekuracja | belay | (ogół działań i sprzętu podjętych w celu zabezpieczenia ludzi przed upadkiem; najczęściej z użyciem lin) | |
| autoasekuracja | self lining (GB), self belay (US) | (fakt bycia połączonym krótkim kawałkiem liny z bezpieczną "instalacją" asekuracyjną) | |
| autoratownictwo | self rescue | (działania ratownicze podejmowane przez zespół w którym doszło do wypadku - a nie przez kogoś innego) | |
| awen | aven (GB), dome (US) | (pionowa jaskinia, czasem także pionowa część jaskini) | 坑 Kēng |
| bieg | strike | (kąt poziomy orientacji struktur geologicznych; odpowiednik azymutu) | |
| bloczek | pulley | (maszyna prosta - przyrząd używany np. do budowania układów ratowniczych) | |
| błoto | mud | 泥 Ní | |
| croll | chest jammer (GB), chest ascender, croll (US) | (sprzęt służący do wychodzienia do góry po linie) | |
| czołówka | headlight (GB), headlamp (US) | 头灯 Tóu Dēng | |
| delta | Dmaillon | (karabinek łączący w całość uprząż grotołaza i przez który grotołaz łączy się z wszystkimi pozostałymi "instalacjami" asekuracyjnymi) | |
| deporęczować | derig, derig (GB), rig out | (usuwać liny i inną asekurację zainstalowaną w jaskini) | |
| dojście | access | ||
| drabinka (zjazdowa) | rappel rack | (przyrząd służący do zjazdów na linie, popularny w USA i UK, w Polsce mało używany) | |
| draperie | patrz firany | (rodzaj nacieku) | |
| dressler | french ascender | (przyrząd m.in. do budowania układów asekuracyjnych, może być także wykorzystany do wychodzenia na linie do góry) | |
| erozja | erosion | (proces niszczenia skały przez siły natury, w którym resztki skały są usuwane z miejsca niszczenia) | 侵驶 Qīnshǐ |
| fałd | fold | (termin geologiczny) | |
| firany | drapery, bacon rind, stalactite curtain | (rodzaj nacieku) | |
| flaszencug | pulleyblock, hoist, zrig | (układ sprzętu służący do podnoszenia kogoś lub czegoś do góry, np. rannego grotołaza; lub naciągania liny lepiej niż da się rękoma) | |
| folia NRC | rescue blanket | (metalizowana folia z tworzywa sztucznego, która użyta jako koc w sytuacjach awaryjnych może uchronić grotołaza przed wychłodzeniem) | |
| freatyczna strefa | phreatic zone | (część jaskini w całości, po sufit wypełniona wodą, w której skały rozpuszczane są pod ciśnieniem, co skutkuje często tworzeniem się korytarzy o symetrycznym przekroju - soczewki, koła) | |
| gips | gypsum | (siarczan wapnia) | 石膏 Shígāo |
| gipsowy kryształ | gypsum flower | 石膏花 Shígāo Huā | |
| głaz | boulder | ||
| grzybki | cauliflower(?), popcorn, cave coral, coralloid, botryoid | (rodzaj nacieku) | |
| hak | peg | (kawałek metalu z uchem na karabinek, przeznaczony do wbijania w szczeliny skalne z użyciem młotka) | |
| heliktyt | helictite, anemolite, anthodite, eccentric | (rodzaj nacieku - o pokrętnym kształcie wynikającym z ruchu powietrza podczas jego wytrącania się) | 风成石腾 Fēngchéng Shíténg |
| hms | pearshaped biner | (rodzaj karabinka o kształcie przypominającym gruszkę) | |
| jamki wirowe | scallops | (zagłębienia wypłukiwane w ścianach przez wodę podczas turbulentnego przepływu) | |
| jaskinia pionowa | vertical cave, pothole, pot (GB) | ||
| jaskinia szczelinowa(?) | fissure cave | ||
| jaskinia turystyczna | commerical cave (US); show cave | ||
| jaskinia wielo-otworowa | through cave | ||
| jaskinia zawaliskowa | breakdown cave (GB), talus cave (US) | (jaskinia powstała przez ruchy skał, a nie przez rozpuszczanie ich przez wodę) | |
| kalcyt | calcite | (minerał - węglan wapnia) | 方解石 Fāngjiěshí |
| kalosze | boots (high boots), wellingtons, wellies (GB?) | 水鞋 Shuǐ Xié | |
| kamień! | below! (GB), rock! (US) | (okrzyk ostrzegający grotołaza znajdującego się pod krzyczącym) | |
| karabinek | krab, karabiner (GB), carabiner, biner (US), snaplink | ||
| karabinek asymetryczny | dshaped biner | ||
| karabinek zakręcany | locking biner | (karabinek, który można zabezpieczyć przed odblokowaniem się poprzez przekręcenie "pierścienia" znajdującego się na zamku) | |
| kask | helm, helmet (GB), hardhat (US) | ||
| kaskada | cascade | ||
| klucz | wrench (US), spanner (UK) | ||
| kocioł wirowy | dolly tub, pothole (in a streambed), rockmill | (zagłębienie powstałe, zazwyczaj, w stropie jaskini w wyniku turbuletnego przepływu wody w strefie freatycznej) | |
| komin | chimney | ||
| korozja | corrosion | (proces niszczenia skały przez siły natury, w którym materiał z niszczonej skały pozostaje w miejscu niszczenia) | |
| korytarz | passage, cavepassage | ||
| korytarz wielkości na czołganie się | belly crawl, flat-out crawl | ||
| korytarz na kolanach i łokciach | crawl | ||
| korytarz - idzie się zgiętym wpół | stoopway | ||
| korytarz "jak biały człowiek" | walking passage | ||
| koryto rzeki | river bed | ||
| kotwa | peg (GB), piton (US) | (gwintowany pręt o średnicy typowo 8mm i długości ok. 75 - 100 mm, który wbija się w dziurę wywierconą w skale w celu uzyskania pewnego punktu do asekuracji) | |
| kras | karst, limestone area (GB) | (obszar na którym występują zjawiska krasowe tj. zmiana rzeźby terenu następująca poprzez rozpuszczanie skał przez wodę zarówno na powierzchni jak i pod powierzchnią ziemii) | |
| krzemień | flint | (dwutlenek krzemu) | 火石 Huǒshí |
| kwas węglowy | carbonic acid | (substancja powstająca w wodzie poprzez absorpcję dwutlenku węgla z powietrza, a powodująca, że woda drąży skałę) | |
| lapiaz | limestone pavement, clints, karren field (GB), karrenfeld (US) | (wypłukane na powierzchni rowki w wapieniu) | |
| lej krasowy | collapse, doline, sinkhole | (zapadlisko na powierzchni) | |
| lina | rope | 绳子 Shéngzi | |
| lina asekuracyjna | belay rope, life line | (lina używana do asekuracji) | |
| lonża | cow's tail | (krótka np. 70 cm długości lina, z jednej strony podłączona na stałe do grotołaza, a z drugiej strony zakończona karabinkiem, dzięki której grotołaz może szybko podłączyć się do asekuracji w momencie kiedy się nie porusza np. czeka na coś) | |
| lonża wora | donkey's dick (GB), tether (US) | (krótki np. 1 m kawałek liny, za pomocą którego do grotołaza podłącza się wór jaskiniowy) | |
| makarony | straw (stalactite) (GB), soda straw (US) | (rodzaj nacieku - o długości dużo dłuższej niż średnica) | |
| meander | crabwalk, meander, sinuous passage | (korytarz o wysokości dużo większej niż szerokości, zakręcający naprzemiennie jak meandry rzeki) | |
| małpa | handled ascender, hand jammer | (przyrząd używany do wychodzenia do góry po linie) | |
| marmit | gour, rimstone dam (GB), rimstone pool (US); sinter pool | (zagłębienie w stropie o średnicy gdziekolwiek między 10 cm a kilka m, powstałe w wyniku erozji skały przez kapiącą wodę) | |
| marmur | marble | (rodzaj skały) | 大理石 Dàlǐshí |
| mleko wapienne | moonmilk | (biała maź pokrywająca czasami ściany jaskini) | |
| młotek | hammer | 铁锤 Tiě Chuí | |
| most | (natural) bridge | ||
| naciek | speleothem, dripstone | (forma skalna na stropie, spągu lub ścianie korytarza powstała długo po ukształtowaniu się korytarza, typowo na skutek wytrącania się minerałów z kapiącej wody; przykładowo: stalaktyt, stalagmit, stalagnat) | |
| nakrętka | nut | ||
| nosze | strecher | ||
| nyża | alcove | ||
| obejście | bypass | ||
| obejście syfonu | dry passage over a syphon | ||
| obóz | camp | 营地 Yíngdì | |
| odciąg | deviation | (metoda instalowania asekuracji, zapobiegająca tarciu liny o skałę w pewnym miejscu) | |
| odwiert | borehole | 钻孔 Zuānkǒng | |
| ofiara | patrz poszkodowany | ||
| osad | sediment | (substancje naniesone przez wodę na spąg jaskini - np. piasek, muł...) | 沉积物 Chénjīwù |
| otwór | hole | 洞 Dòng | |
| owal | maillon, oval biner, krab | (slangowo karabinek o kształcie owalnym) | |
| ósemka | figure eight (descender) | (przyrząd do poruszania się po linie w dół) | |
| perła | cave pearl | (kamyk wypolerowany w sposób przypominający prawdziwą perłę, co następuje przez obtaczanie go drobnymi ruchami wywoływanymi przez kapiącą nań wodę) | 穴珠 Xué Zhū |
| pętla | loop, hitch | (fragment liny lub taśmy związany w zamkniętą pętlę - używany np. do zakładania asekuracji przy użyciu dużych kamieni, uch skalnych itd.) | |
| pętla nożna | patrz stopka | (krótki kawałek cienkiej liny np. ok. 80 cm, w który wkłada się stopę, niezbędny do wychodzenia do góry po linie za pomocą małpy i crolla) | |
| pęknięcie (w skale, w czaszce) | crack | 裂痕 Lièhén | |
| piarg | scree | (ogół kamieni występujący na osypującym się zboczu) | |
| pianka | wetsuit | (kombinezon neoprenowy chroniący przed wychłodzeniem; taka sama jak np. do nurkowania, windsurfingu) | 潜水以 Qiánshuǐ Yǐ |
| pionowy | vertical | 纵 Zòng | |
| plakietka | hanger (twist / bend / clown / ring) | (wygięta blaszka z dwoma otworami, służąca do "zawieszania" karabinków na kotwach) | |
| plan | cave map | ||
| płanietka | patrz małpa | ||
| płaszczyzna uskoku | fault plane | ||
| podchodzić | to climb, to ascend | ||
| polewa naciekowa | stal (?, GB), flowstone (US); takze: floor deposit (jeżeli na spągu) | (specyficzny rodzaj nacieku) | |
| pole ryżowe | rice paddy | (specyficzny rodzaj nacieku) | 稻田 Dàotián |
| pomiary jaskiniowe | survey(ing), mapping | ||
| ponor | sink, sinkhole, swallow hole (GB), lost river, swallet | (otwór lub rzadziej miejsce w jaskini w którym znika płynąca woda) | 落水洞 Luò Shuǐ Dòng |
| poręczować | to rig | (instalować liny służące do asekuracji) | |
| poręczówka | handline, traverseline | (lina asekuracyjna która nie jest absolutnie koniecznie niezbędna aby zapobiec upadkowi w danym miejscu, ale jest zakładana, aby zminimalizować jego prawdopodobieństwo) | |
| poszkodowany | victim | 受害者 Shòuhàizhě | |
| powódź | flood | 洪水 Hóngshuǐ | |
| poziom | level | 水平 Shuǐpíng | |
| poziomnica | contour line | (linia na mapie łącząca punkty o tej samej wysokości) | |
| poziomy | horizontal | ||
| półka | ledge | (występ w pionowej formacji - ścianie, studni itd. - na którym można stanąć) | 岩架 Yán Jià |
| próg | step, drop, pitch (ressaut) | ||
| przepaść | chasm, abyss | 深渊 Shēnyuān | |
| przepinka | rebelay, fractioning | (jedna z metod zapobiegania tarciu liny o skałę podczas instalowania asekuracji w danym miejscu) | |
| przekop | dig | ||
| przekrój | profile, elevation, cross section | (rzut jaskini na wybraną płaszczyznę pionową - jak np. w technice) | |
| przekrój rozwinięty | extended profile/elevation | (specyficzny rodzaj przekroju) | |
| prześwit (w syfonie) | duck | (ilość cm powietrza od lustra wody do skały nad nim) | |
| przyrząd do zjazdu | descender | (w szczególności tak można określać rolki) | |
| przyrząd zaciskowy | jammer, ascender (GB), ascender (US) | (przyrząd do poruszania się po linie w górę) | |
| punkt | anchor point, rig point | (miejsce mocowania liny do skały) | |
| ratownictwo | rescue, caverescue | (zazwyczaj oznacza działania podejmowane przez zespół INNY niż osoby towarzyszące poszkodowanemu podczas wypadku; patrz autoratownictwo) | |
| rep, repsznur | wire, cord (grubszy, 46mm), string (cienszy, 23mm), thread (jeszcze cienszy, 1mm) | (cienka lina, używana w celach innych niż asekuracja; od której nie zależy ludzkie życie) | |
| rękawica | glove, gauntlet | 手套 Shǒutào | |
| rdzeń | core | (rzadko tkane, wewnętrzne włókna liny, schowane pod ochronną koszulką) | |
| rura | (phreatic) tube | (korytarz o przekroju kołowym, soczewkowatym lub eliptycznym) | |
| sala | chamber, hall | ||
| shunt | shunt | (przyrząd służący do zjazdu po linie, pozytywnie wpływający na bezpieczeństwo tego zjazdu) | |
| siniak | bruise | ||
| skamieniałość | fossil | 化石 Huàshí | |
| sklepienie | vault, ceiling | ||
| sklepienie łukowe | arch | ||
| sopel | icicle | 冰柱 Bīngzhù | |
| spąg | floor | (podłoga jaskini) | |
| spękanie [ciosowe] | fracture, [joint] | ||
| spit | bolt | (gwintowana wewnątrz rurka, którą można wbić w skałę za pomocą spitownicy, a następnie za pomocą plakietki zawiesić na niej karabinek w celu budowy jakiegoś układu asekuracyjnego) | |
| spitownica | (hand) driver, hand drill, spit driver | (ręczna wiertarka przeznaczona do wbijania w skałę spitów) | |
| stalagmit | stalagmite | (naciek o kształcie odwróconego sopla; wystający ze spągu korytarza) | |
| stalagnat | column | (naciek stanowiący połączenie stalaktytu ze stalagmitem) | 石柱 Shí Zhù |
| stalaktyt | stalactite | (naciek o kształcie sopla, zwisający ze stropu korytarza) | 石钟乳 Shí Zhōng Rǔ |
| auto-locking, self-locking descender | self jamming, autostop (GB), self locking (US) | (przyrząd służący do poruszania się po linie w dół) | |
| stopka | footloop | (patrz: pętla nożna) | |
| strop | roof, top (GB), ceiling (US) | (sufit korytarza lub sali) | |
| studnia | pitch (GB), pit (US); pot, shaft | (pionowy lub prawie pionowy fragment jaskini o wysokości dużo większej niż innych wymiarach) | |
| syfon | sump, siphon | (przejście zablokowane przez wodę wypełniającą korytarz po strop; czasami także slangowo każde miejsce, w którym woda wypełnia korytarz pod strop) | 坑底潭 Kēng Dǐ Tán |
| system | cave system | (jaskinia o dużej ilości otworów - zazwyczaj których połączenie zostało stwierdzone po eksploracji każdego z nich z osobna) | |
| szczebel (drabiny) | rung | 梯级 Tījí | |
| szczelina | cleft (GB), fissure (US) | ||
| szkic | sketch, keep book | ||
| szpej | caving gear, tackle (GB) | (ogół sprzętu wykorzystywanego do chodzenia po jaskiniach) | |
| taśma | sling (GB), webbing (US); strap | (rodzaj płasko tkanej "liny") | |
| technika DED | frog | (metoda wychodzenia po linie do góry) | |
| technika pojedynczej liny | single rope technique (SRT) | (ogół technik służących do poruszania się po linach w jaskiniach przy użyciu jak najmniejszej ilości sprzętu) | |
| trawers | through trip | (wejście do jaskini jednym otworem, a wyjście innym; patrz także trawersować) | |
| trawersować | to traverse | (wykonywać trawers lub poruszać się poziomo w miejscu, w którym można by też poruszać się w dół lub w górę) | |
| tunel | tunnel | 地道 Dìdao, 隧道 Suìdào | |
| tyrolka | tyrolian traverse, tyrolian | (poziomo zainstalowana lina) | |
| uławicenie | bedding, stratification | (zróżnicowane warstwy, pomiędzy którymi istnieją równoległe granice; kąt pod którym występują te granice; również rozumiane jako grubość warstw) | |
| upad, kierunek (azymut) upadu | dip, dip direction | (kąty orientacji struktur geologicznych; upad - kąt pionowy, kierunek upadu - odpowiednik azymutu) | |
| uprząż | harness | 安全带 ānquándài | |
| uprząż dolna | sit harness (GB), seat harness (US) | (zakładana na biodra; absolutnie konieczna do asekuracji) | |
| uprząż górna | chest harness | (zakładana na klatkę piersiową jako dodatek do uprzęży górnej; nie jest absolutnie konieczna do asekuracji) | |
| urwanie punktu | belay failure | (patrz: punkt) | |
| uskok | fault | 断层 Duàn Céng | |
| wadyczna strefa | vadose zone | (część jaskini znajdująca się nad zwierciadłem wód podziemnych, w których korytarze powstają na specyficzne sposoby np. przez coraz głębsze wcinanie się podziemnych potoków, podobnie jak doliny rzeczne na powierzchni) | |
| wapień | limestone | (rodzaj skały - węglan wapnia) | 石灰石 Shíhuīshí |
| wapienny | calcareous | (zbudowany z wapienia) | 石灰质 Shíhuī Zhì |
| wchłon | patrz ponor | ||
| węglan wapna | calcium carbonate | (zasadniczy składnik interesujących grotołazów rodzajów skał) | |
| węzeł | knot | 结 Jié | |
| wiązać węzeł (na linie) | to tie a knot (on a rope) | 打结 Dǎjié | |
| wiertarka | drill, electric drill | ||
| wiertło | drill, bit | ||
| wnętrze | undersuit (GB), furrysuit, fuzzy suit, polypro | (ocieplająca warstwa ubioru, zakładana pod kombinezon zewnętrzny grotołaza) | |
| wody gruntowe | ground water | 地下水 Dìaxiàshuǐ | |
| wolna! | rope free! (GB), off rope! (US) | (okrzyk do osoby, która czeka aż osoba ją poprzedzająca przestanie korzystać z liny do asekuracji) | |
| worowanie liny | to coil, to hank (a rope) | (wkładanie liny do wora jaskiniowego w sposób umożliwiający łatwe jej wyciąganie metr po metrze) | |
| wór | tackle bag (GB), cave pack (US), tackle sack (GB) | ||
| współrzędne | coordinates | 坐标 Zuòbiāo | |
| wstrząs mózgu | concussion | 震荡 Zhèndàng | |
| wychodzić | to emerge | ||
| wyciągać | to haul up | ||
| wywierzysko | resurgence, outflow, spring cave, spring, rising | (miejsce na powierzchni, w którym woda wypływa spod ziemii; także jaskinia, z której woda wypływa) | |
| zacisk | squeeze (GB), squeeze, pinch, squeeze point (US), keyhole | (ciasne miejsce w jaskini) | |
| zalewanie | flooding | ||
| zapieraczka | chimneying | (metoda poruszania się do góry w stosunkowo wąskich, do 2m, kominach lub studniach, nie wymagająca użycia liny) | |
| zapieraczką | to chimney | (poruszając się zapieraczką) | |
| zawalisko | boulder choke, scree | (warstwa dużych lub naprawdę dużych kamieni, pokrywających spąg jaskini, często powstała na skutek ich odpadnięcia ze stropu) | |
| zewnętrzny kombinezon | oversuit, overalls, boilersuit (GB), coveralls, coveralls (US) | ||
| zjawisko krasowe | karstic phenomenon | 喀斯特现象 Kāsīté Xiànxiàng | |
| zjazd | abseil (GB), rappeling, rappel (US); descent | (poruszanie się po linie w dół) | |
| zlewisko | catchment area, watershed | (obszar na powierzchni, z którego wody opadowe trafiają do danej jaskini czy rzeki) | 集水区 Jíshuǐqū |
| zwichnąć | dislocate | ||
| zwijać linę | to coil (a rope) | ||
| źródło | spring, source | 源泉 Yuánquán | |
| źródło okresowe | intermittant spring | ||
| żwir | gravel, pebbles (drobny), cobbles (gruby) | 砾石 Lìshí |
Based on a dictionary from the "Spelunka Trybików" page. Contributors: Erin Lynch, Rita Frieske, Anna Iskra, Jacek Szczygieł.
Polish pronounciation hints: